Jak reagować na sytuacje mobbingowe jako świadek, ofiara i menadżer?

Co jakiś czas słyszymy o aferach mobbingowych, które ciągnęły się latami. Czy nie zastanawia Cię wtedy, dlaczego nikt nie zareagował? No właśnie, a czy Ty potrafisz rozpoznać mobbing? Czy wiesz, jak reagować jako świadek, ofiara albo przedstawiciel kadry menadżerskiej? Przeczytaj post i dowiedz się więcej.

Czym jest mobbing?

Zanim omówimy reakcje na mobbing, zastanówmy się, czym on właściwie jest. Często słyszymy to słowo, ale czy potrafimy podać przykład zachowania mobbingowego?

‍

Mobbing to, zgodnie z definicją Heinza Leymanna, terror psychiczny w życiu zawodowym, który objawia się zachowaniami wrogimi i nieetycznymi, np. izolowaniem od innych pracowników, uciszaniem, zabranianiem wypowiadania się czy przydzielaniem obowiązków poniżej kwalifikacji.

‍

Zachowania mobbingowe są systematycznie powtarzane przez jedną lub wiele osób, a skierowane są głównie przeciwko jednej ofierze. Wobec takiej przewagi jest ona nierzadko pozbawiona szans obrony i pomocy.

‍

Działania mobbingowe pojawiają się często (minimum raz w tygodniu) oraz przez długi czas (przynajmniej 6 miesięcy). Mogą skutkować poważnymi problemami zdrowotnymi, psychosomatycznymi i społecznymi dla ofiary.

‍

W polskim prawie o mobbingu mówi art. 11 Kodeksu pracy.

‍

Podsumowując, najważniejsze cechy mobbingu to:

• bezpodstawne nękanie,
• nękanie i zastraszanie,
• działania uporczywe i długotrwałe.

Mobbingiem nie są natomiast poniższe zachowania:

• feedback (również ten korygujący),
• wysokie wymagania w pracy,
• warunki pracy,
• subiektywne poczucie dyskomfortu,
• stres,
• konflikt interpersonalny.

Mobbing a dyskryminacja

Jak odróżnić mobbing od dyskryminacji? Dyskryminacja to najczęściej jednorazowe i niepokojące działania, które prowadzą do nierównego traktowania. Może występować podczas ustalania warunków zatrudniania, awansów oraz dostępu do benefitów. Dyskryminacja pojawia się ze względu na obiektywną cechę, np. płeć, wiek, religię lub wyznanie, narodowość czy poglądy polityczne i społeczne. W przypadku mobbingu niekoniecznie mamy do czynienia z obiektywną cechą, która sprawia, że ktoś staje się ofiarą zachowań mobbingowych.

O dyskryminacji mówi artykuł 18. Kodeksu pracy.

Reakcje na mobbing

Wiesz już, czym jest mobbing, jak go rozpoznać oraz czym się różni od dyskryminacji. Przejdźmy teraz do reakcji. Sprawdźmy, co może zrobić świadek, ofiara i przedstawiciel kadry menadżerskiej w sytuacji mobbingowej.

‍Mobbing – reakcja świadka

Rola świadka jest często niedoceniana, ale bardzo ważna. Zobacz, co możesz zrobić, gdy widzisz sytuację mobbingową.

• Reaguj na niepożądane zachowania – Twój brak reakcji działa na korzyść sprawcy. Zwróć więc uwagę napastnikowi – będzie to wyraźny sygnał, że zachowania mobbingowe są zauważane i nieakceptowane.
• Nie bądź bierny(-a) – zdarza się, że napastnicy plotkują i oczerniają swoje ofiary. Nie wysłuchuj i nie powtarzaj plotek na ich temat.
• Okazuj wsparcie – porozmawiaj z ofiarą mobbingu, szczególnie gdy widzisz, że jej zachowanie się zmienia. Osamotnienie ofiary może spotęgować mechanizm działań niepożądanych.

Pamiętaj! Reaguj, nawet jeśli ofiara tego nie robi. Brak reakcji też jest reakcją.

‍

Jak powinna reagować ofiara mobbingu?

Załóżmy teraz hipotetyczną sytuację - jesteś ofiarą mobbingu. Jak powinieneś/powinnaś zareagować?

• Zachowaj asertywność – stawiaj granice i zwracaj uwagę, gdy ktoś próbuje je przekraczać.
• Dokumentuj każde niepożądane zachowanie – opisz sytuację wraz z datą (to bardzo istotny punkt – zgodnie z polskim prawem to Ty jako ofiara musisz udowodnić winę sprawcy).
• Ograniczaj przebywanie sam na sam z napastnikiem – obecność świadków może zniechęcić go do podejmowania zachowań mobbingowych.
• Dbaj o formalną komunikację z napastnikiem – używaj komunikacji mailowej, proś o wydawanie poleceń na piśmie, np. tych, które są poniżej Twoich kwalifikacji.
• Porozmawiaj z kimś – opowiedz osobie, której ufasz, o krzywdzących Cię zdarzeniach. Nie musisz być sam(a) w tej sytuacji.

Jak menadżerowie mogą reagować na mobbing?

Rolą menadżerów jest nie tylko odpowiednia reakcja na zachowania mobbingowe, ale również podejmowanie działań, które mogą ograniczyć ich występowanie. Jak to zrobić?

• Zadbaj o edukację pracowników – dopilnuj, by wiedzieli, jakie są mechanizmy, zachowania i konsekwencje działań mobbingowych. Bo jak się bronić przed czymś, czego nie znamy?
• Wskaż, jakie działania mogą być uznane za mobbing lub dyskryminację.
• Stosuj kary za podejmowanie działań mobbingowych.
• Zadbaj, by wszyscy pracownicy wiedzieli, jak i komu zgłosić działania mobbingowe.

A przede wszystkim zawsze reaguj i nie bagatelizuj zachowań niepożądanych. Nigdy nie wiesz, do czego mogą doprowadzić.

‍

Może teraz zastanawiasz się, jak zapewnić pracownikom dostęp do wiedzy na temat mobbingu. Możesz np. zapewnić im dostęp do szkolenia e-learningowego z przeciwdziałania mobbingowi i dyskryminacji. W tym szkoleniu, oprócz solidnej dawki wiedzy, pokazujemy również 3 sytuacje mobbingu i dyskryminacji (wraz z konsekwencjami dla ofiar). Historie te są przeplatane ćwiczeniami, dzięki którym uczestnicy będą mogli rozpoznać, co jest, a co nie jest mobbingiem, wskażą konkretne niepożądane zachowania oraz przećwiczą właściwe reakcje, z perspektywy ofiary, świadka i menadżera.

Możemy również zorganizować dla Twoich pracowników webinar o mobbingu z ekspertem.

‍