Czy można zrobić szkolenie e-learningowe dla pracowników uczelni z dostępności? [case study]

Prace nas szkoleniem z dostępności dla osób pracujących na Uniwersytecie Adama Mickiewicza w Poznaniu rozpoczęliśmy jesienią 2022, a zakończyliśmy w kwietniu 2023 roku. Był to duży i wymagający projekt. Pracowało nad nim kilkanaście osób z naszej organizacji oraz dodatkowo lektorzy i tłumaczka polskiego języka migowego. Wszystkie etapy były na bieżąco konsultowane ze specjalistami z UAM.

Jaki był cel i założenia szkolenia z dostępności dla uczelni?

Cel był jasny - zwiększyć świadomość pracowników dydaktycznych (i nie tylko) na temat dostępności Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu. Na uczelniach pojawia się coraz więcej studentów z niepełnosprawnościami. Wielu wykładowców nie ma wiedzy, czy i jakie rozwiązania wspierające tych studentów mogą wykorzystywać podczas swoich zajęć.

Szkolenie e-learningowe z dostępności uczelni miało pokazać:

• jakie są potrzeby osób z niepełnosprawnościami, np. wzroku, słuchu, mowy, ruchu,
• w jaki sposób przestrzeń uniwersytecka powinna być przystosowana do tych potrzeb oraz jak powinno się ją projektować,
• jak przygotowywać materiały dydaktyczne, aby były inkluzywne, czyli uwzględniające potrzeby wszystkich grup odbiorców,
• jakie urządzenia wspierające są dostępne na uczelni,
• w jaki sposób reagować, proponować pomoc, rozmawiać z osobami z niepełnosprawnościami oraz osobami w spektrum autyzmu,
• jakie są sposoby wspierania studentów z różnymi potrzebami.

Koncepcja i forma szkolenia dla uczelni

Główną formą przekazu naszego kursu był format video. Postanowiliśmy nagrać filmy z udziałem naszych ekspertów – Anną, Henrykiem, Bartkiem i Szymonem, którzy na co dzień wspierają studentów z niepełnosprawnościami na UAM.

Filmy video dały nam możliwość przekazania wiadomości w dostępny sposób. Zadbaliśmy o napisy w języku polskim, a także przetłumaczyliśmy filmy na polski język migowy, aby ze szkolenia mogły skorzystać osoby z niepełnosprawnością słuchu.

Przekaz został uzupełniony o animacje z instruktażem, jakie wsparcie i w jaki sposób zaoferować studentom z niepełnosprawnościami i specjalnymi potrzebami edukacyjnymi. Dodatkowo stworzyliśmy infografiki zgodne z wytycznymi WCAG.  

W jaki sposób pracowaliśmy z naszymi specjalistami?

Część naszych specjalistów to osoby z niepełnosprawnościami, a więc bazowaliśmy na ich doświadczeniach. W szkoleniu pokazaliśmy trudności, które spotykają w przestrzeni uniwersyteckiej osoby z niepełnosprawnością. Specjalistka przedstawiła udogodnienia, które można dostrzec na UAM. Zwracała także uwagę na to, aby od początku myśleć o dostępności. Aby projektować przestrzeń lub materiały dydaktyczne z założeniem, że będą z nich korzystały różne osoby, także te z niepełnosprawnościami.

Drugi ze specjalistów opowiedział o obsłudze urządzeń wyposażonych w technologie wspomagające dla osób z niepełnosprawnością wzroku, jak i adaptacji materiałów dydaktycznych, by były dostępne. Ze względu na światłowstręt towarzyszącym jego schorzeniu wzroku, zdecydowaliśmy się na ujęcie z tyłu, bo duża ilość światła bardzo rozpraszałaby go podczas nagrania szkolenia. Na filmie pokazywał komputer wyposażony w czytnik tekstu syntezatora mowy, a także podpowiedział, jak tworzyć materiały dydaktyczne, strony internetowe, aby osoby niewidzące lub słabowidzące mogły z nich korzystać, dzięki dostępnym technologiom.

Dostępność nie tylko w treści

Z założenia szkolenie o dostępności musi być inkluzywne. Zdawaliśmy sobie sprawę, że robimy je, aby było dostępne dla odbiorców szkolenia. Zadbaliśmy o:

• przekaz w formie audio,
• video,
• prosty i inkluzywny język,
• szczegółowe animacje,
• dodaliśmy napisy w języku polskim,
• tłumaczenie na język migowy,
• infografiki zgodne z WCAG.

Jeśli chcesz wiedzieć więcej na ten temat, przeczytaj artykuł pt. „Jak zadbać o inkluzywność w szkoleniach e-learningowych?”.

Głównym celem było podniesienie świadomości osób pracujących na UAM, a więc pracowników dydaktycznych i administracyjnych, na temat wsparcia osób z niepełnosprawnościami. Zadbaliśmy o jasny i prosty przekaz, aby trafić do jak największej liczby odbiorców.

Wyzwaniem wydawało się udostępnienie szkolenia osobom z niepełnosprawnościami. Musieliśmy zaplanować, kiedy i w jakiej formie przekazać materiał do dalszych prac. Na początku powstała oczywiście koncepcja i teksty do szkolenia. Później nagrywaliśmy video z naszymi specjalistami oraz tworzyliśmy animacje. Trudnością okazała się ograniczona baza ruchów i przedmiotów w programie do ich tworzenia. Trzeba było dbać o szczegóły, np. w animacjach umieszczać osobę na wózku aktywnym, a nie ortopedycznym. Ten drugi spotkamy w szpitalu i przewozi się na nim chorych i kobiety w ciąży, a nie jest wykorzystywany przez osoby z niepełnosprawnością. W animacjach musieliśmy stworzyć lustro i odbicie w nim, a także zadbać o odpowiedni wygląd i ruchy psa towarzyszącego. Równolegle pracowaliśmy nad napisami do wszystkich video oraz przekazaliśmy materiał do przetłumaczenia na język migowy. Na końcowych etapach musieliśmy połączyć wszystkie elementy w całość. Powstały animacje z napisami i narracją ektorską, materiały video z napisami i tłumaczeniem na PJM oraz pozostałetreści i grafiki wzbogaciliśmy o audiodeskrypcję.

Podsumowanie

Każda osoba z naszej organizacji, która pracowała przy tym projekcie, miała okazję pochylić się nad tym, jak złożona jest sytuacja osób z niepełnosprawnościami. Nauczyliśmy się, jak wykorzystywać nasze możliwości i umiejętności do robienia jeszcze lepszych i bardziej dostępnych szkoleń e-learningowych. Aby szkolenie było dla wszystkich, nie wystarczy używać inkluzywnego języka i różnorodnych pod względem płci, wieku, wyglądu postaci w animacjach. Warto zadbać też o napisy do każdego filmu oraz wzbogacać przekaz o opisy alternatywne grafik i odpowiedni układ elementów na ekranie, aby był on możliwy do przetworzenia, np. przez czytniki tekstu.

Od początku mieliśmy świadomość, że będzie to wyjątkowe szkolenie. Ale chyba nie zdawaliśmy sobie sprawy jak bardzo i na jak wielu płaszczyznach będziemy musieli pamiętać o dostępności, różnorodności i inkluzywności. I jak wiele się dzięki temu nauczymy.

Chcesz przeprowadzić podobne szkolenie e-learningowe w swojej uczelni lub organizacji? Zgłoś się do nas, chętnie porozmawiamy o szczegółach projektu.

‍